کولرهای گازی دوکاره (سرمایشی-گرمایشی) به دلیل عملکرد دو منظوره خود، در بسیاری از خانه‌ها و دفاتر کار مورد استفاده قرار می‌گیرند. اما این قابلیت دوکاره، در عین مزایا، می‌تواند گاهی دردسرساز باشد؛ به‌ویژه زمانی که یکی از قطعات کلیدی مانند شیربرقی (Reversing Valve) دچار خرابی شود یا به علت عملکرد نامناسب، به کمپرسور آسیب وارد کند. در چنین شرایطی، یکی از راهکارهای پیشنهادی فنی و اقتصادی، تبدیل کولرگازی به مدل فقط سرمایشی است.
این تصمیم نه‌تنها از بروز خرابی‌های مجدد جلوگیری می‌کند، بلکه با حذف فشار اضافی بر سیستم تبرید، عمر مفید دستگاه را نیز افزایش می‌دهد. در ادامه، به بررسی دقیق عملکرد شیربرقی، نقش آن در فرآیند گرمایش، دلایل حذف آن و شرایطی که بهتر است کولر تنها در حالت سرمایش استفاده شود، خواهیم پرداخت.
عملکرد شیربرقی در کولرهای گازی دوکاره (سرما و گرما)
شیربرقی یکی از قطعات ضروری در کولرهای گازی دوکاره (سرمایشی-گرمایشی) است. در حالت سرمایش، شیربرقی در وضعیت غیرفعال یا خنثی قرار دارد و نقشی در تغییر مسیر گاز مبرد ندارد. اما در حالت گرمایش، شیربرقی با تغییر مسیر جریان گاز (معمولاً از کندانسور به اواپراتور یا بالعکس)، عملکرد سیکل تبرید را معکوس کرده و باعث تولید گرما می‌شود. در این حالت، سرما از طریق پنل داخلی به بیرون هدایت شده و گرما وارد محیط می‌شود.
مسیر لوله‌کشی گاز در کولرگازی شامل چهار لوله است که به شیربرقی متصل می‌شوند. یکی از دلایل سوختن کمپرسور (موتور کولر) می‌تواند عملکرد نادرست شیربرقی، گرفتگی در لوله مویی یا نوسانات برق باشد. این عوامل موجب افزایش فشار یا دمای بیش از حد در سیکل می‌شوند و به کمپرسور آسیب می‌زنند.
در بسیاری از موارد، وقتی کمپرسور می‌سوزد، به مشتری توصیه می‌کنیم که پس از تعویض موتور، فقط از حالت سرمایشی کولر استفاده کند. زیرا استفاده از حالت گرمایش ممکن است فشار بیشتری به سیستم وارد کرده و مجدداً باعث خرابی شود. به همین دلیل، معمولاً شیربرقی را از دستگاه حذف می‌کنیم تا کولر فقط در حالت سرمایشی کار کند. البته اگر مشتری بخواهد، می‌توان شیربرقی نو تهیه و نصب کرد، اما همچنان فشار به دستگاه وارد می‌شود، زیرا سوختن کمپرسور معمولاً نشانه‌ای از فشار زیاد بر سیکل بوده است.
نکته مهم این است که جوشکاری شیربرقی باید به‌صورت خاصی انجام شود؛ به این صورت که عملیات جوشکاری در داخل آب انجام می‌شود تا از سوختن تفلون‌های داخلی آن جلوگیری شود. هنگام تعویض، لوله‌ها با فاصله حدود ۳۰ سانتی‌متر از شیربرقی بریده می‌شوند و سپس شیربرقی جدید نصب می‌گردد.
اگرچه ممکن است شیربرقی پس از سوختن موتور هنوز سالم باشد، اما توصیه ما این است که در صورت تمایل مشتری به استفاده از گرمایش، شیربرقی حتماً تعویض شود. دلیل این توصیه، قیمت پایین شیربرقی در مقایسه با قیمت بالای موتور است. (در تاریخ ۱۴۰۴/۰۴/۲۲، قیمت شیربرقی برای کولرهای ۱۲ تا 30 هزار، بین ۷۰۰ هزار تا ۱.۱ میلیون تومان بوده است، در حالی که قیمت کمپرسور این کولرگازی ها بین ۱۰ میلیون تا بیش از 15 میلیون تومان است). بنابراین تعویض شیربرقی، اقدامی پیشگیرانه و کاملاً منطقی است، زیرا شیربرقی‌ای که مدتی طولانی روی دستگاه کار کرده، حتی اگر فعلاً سالم باشد، احتمال خرابی آن در آینده بالاست.
المنت یا شیربرقی؟
برخی کولرهای گازی، سیستم گرمایش را نه از طریق معکوس‌سازی سیکل تبرید، بلکه با استفاده از المنت برقی تأمین می‌کنند. در این مدل‌ها، المنتی داخل پنل داخلی کولر قرار دارد که هنگام فعال شدن حالت گرمایش، داغ می‌شود و هوای ورودی را گرم کرده و به محیط بازمی‌گرداند. در تصویر زیر، نمونه‌ای از کولرگازی برند اُجنرال با المنت داخلی را مشاهده می‌کنید. المنت‌ها به‌صورت هلالی داخل پنل قابل مشاهده هستند.
در این کولرها، در حالت گرمایش تنها پنل داخلی فعال است و کندانسور وارد مدار نمی‌شود. این نوع کولرهای گازی نیازی به شیربرقی ندارند. بسیاری از برندهای معتبر کولرگازی، مدل‌هایی با المنت داخلی تولید می‌کنند که بدون شیربرقی کار می‌کنند.
