خرید کولرگازی دست‌دوم بدون بررسی تخصصی می‌تواند باعث پرداخت هزینه‌های سنگین، خرابی زودهنگام و حتی تعویض کمپرسور شود.
در این آموزش، تمام مراحل کارشناسی از دریافت مشخصات اولیه تا تست اصالت و تشخیص دستگاه تقلبی را با توضیحات کامل ارائه کرده‌ام.

فصل ۱: دریافت اطلاعات اولیه از فروشنده

۱٫۱ ظرفیت دستگاه (BTU) چیست و چرا مهم است؟

ظرفیت کولرگازی میزان قدرت سرمایش دستگاه را نشان می‌دهد. اگر ظرفیت کمتر از نیاز فضا باشد، کولر دائماً تحت فشار کار می‌کند و کمپرسور زود خراب می‌شود.
به‌عنوان نمونه:

• کولر ۹۰۰۰ مناسب اتاق‌های کوچک است و برای سالن جواب نمی‌دهد.
• کولر ۱۸۰۰۰ یا ۲۴۰۰۰ مناسب سالن‌های ۲۰ تا ۴۰ متر مربع است.

پس قبل از هر چیز باید ظرفیت مناسب را بدانید تا دستگاه کوچکتر از نیاز فضا خریداری نشود.

۱٫۲ نوع دستگاه: معمولی (On/Off) یا اینورتر؛ اسپیلیت، پنجره ای یا پرتابل

کولرگازی معمولی (ON/OFF):
این مدل‌ها کمپرسور را یا کاملاً روشن می‌کنند یا کاملاً خاموش. به همین دلیل ساختار ساده‌تری دارند و هزینه تعمیراتشان بسیار کمتر است. برای کسانی که بودجه محدود دارند یا می‌خواهند کولر دست‌دوم بخرند، انتخاب مطمئنی محسوب می‌شود.

کولرگازی اینورتر:
در این مدل کمپرسور دور متغیر دارد و با سرعت‌های مختلف کار می‌کند. مصرف برق پایین‌تر است اما:

• برد اینورتر حساس‌تر است
• تعمیرات آن گران‌تر است
• خرید دست‌دومش تنها در صورتی پیشنهاد می‌شود که کاملاً سالم تست شود

کارشناس هنگام بازدید باید حتماً عملکرد برد اینورتر و کمپرسور را دقیق بررسی کند.

همچنین باید نوع کولرگازی به لحاظ ساختاری، اسپیلیت، پنجره ای یا پرتابل پرسیده شود.

۱٫۳ برند و کشور سازنده و تأثیر آن بر ارزش خرید

برخی برندها به‌دلیل کیفیت ساخت بالا ارزش خرید بیشتری دارند. مثلاً:

• LG یا سامسونگ کره‌ای معمولاً ماندگاری و بازده بهتری دارند و حتی دست‌دومشان قابل اعتماد است.
• مدل‌های چینی همین برندها کیفیت پایین‌تری دارند و در بازار قیمت کمتری دارند.
• برندهای ایرانی بسته به سال ساخت و سلامت دستگاه می‌توانند انتخاب خوبی باشند اما باید بیشتر بررسی شوند.

حتماً از فروشنده بخواهید پلاک دستگاه را ارسال کند تا مطمئن شوید نوشته آن "Made in Korea" است یا "Made in China".

فصل ۲: بررسی ظاهری و سلامت فیزیکی دستگاه

۲٫۱ بررسی وضعیت پنل داخلی و نشانه‌های کارکرد بالا

ظاهر پنل اطلاعات زیادی در مورد سابقه دستگاه می‌دهد.
اگر پنل:

• شدیداً زرد شده باشد
• سطح پلاستیک حالت موج‌دار یا خشک داشته باشد
• یا روی آن آثار ضربه وجود داشته باشد

این موارد نشان می‌دهد کولر مدت زیادی کار کرده یا در شرایط نامناسب نگهداری شده است. این دستگاه‌ها معمولاً مصرف بالاتر و احتمال خرابی بیشتری دارند.

۲٫۲ بررسی کندانسور (یونیت خارجی) و اهمیت سلامت فین‌ها

کندانسور مهم‌ترین بخش در بازدهی کولر است.
اگر:

• شانه فین‌ها له‌شده باشند
• قاب زنگ‌زده باشد
• روغن اطراف لوله‌ها وجود داشته باشد

این‌ها نشانه ضعف راندمان یا نشتی گاز هستند. زنگ‌زدگی شدید نشان می‌دهد دستگاه در محیط نَم‌دار بوده و عمر مفیدش کاهش یافته است.

۲٫۳ بررسی لوله‌ها، اتصالات و جوشکاری‌ها

لوله‌های مسی باید بدون له‌شدگی باشند.
جوشکاری‌ها باید ظریف و استاندارد باشند؛ جوشکاری ضخیم و بی‌کیفیت یعنی دستگاه قبلاً نشتی داشته و تعمیر شده است.
وجود چربی روی مهره‌ها تقریباً همیشه نشانه نشتی گاز است و باید جدی گرفته شود.

فصل ۳: تست عملکرد واقعی کولرگازی

۳٫۱ تست کامل پنل داخلی

در این مرحله باید تمام حالت‌ها و سرعت‌های فن تست شوند.
اگر فن با صدای غیرطبیعی مثل سوت یا لرزش کار کند، احتمال خرابی موتور فن یا بلبرینگ وجود دارد. دمپر باید کاملاً باز و بسته شود؛ اگر گیر کند، نشان‌دهنده مشکل مکانیکی یا موتور دمپر است.

۳٫۲ تست سرمایش و چرخه مبرد

پس از روشن کردن کولر روی حالت سرد، دستگاه بین ۱ تا ۳ دقیقه زمان نیاز دارد تا مبرد وارد مدار شود.
یک کولر سالم باید:

• لوله برگشت (ضخیم) را سرد و عرق‌کرده
• لوله رفت (باریک) را گرم

کند.
عدم ایجاد این حالت یعنی دستگاه یا نشتی دارد یا کمپرسور ضعیف شده است.

فصل ۴: تست تخصصی کمپرسور (مهم‌ترین مرحله کارشناسی)   

۴٫۱ روش تست فشار که تکنسین‌ها استفاده می‌کنند

این روش یک تست عملی و سریع برای تشخیص سلامت کمپرسور است:

1. کولر را روشن کنید.
2. لوله باریک را با دست فشار دهید.
3. کولر را خاموش کنید.
   اگر فشار زیر دست شما ثابت بماند، یعنی کمپرسور سالم است.
   اگر پس‌زدگی از سمت لوله برگشت رخ دهد، کمپرسور قدرت کافی ندارد. در این شرایط احتمالاً یا موتور اورلود کرده است یا شیربرقی ایراد دارد. در این مورد می توان موتور را به صورت جداگانه تست کرد و شیرقی را از فرآیند تست جدا کرد تا به صورت قطعی مشخص شود که مشکل از شیربرقی است یا موتور.

فصل ۵: تست برد الکترونیکی و سنسورها

۵٫۱ تست برد اصلی

برد باید تمام حالت‌ها (Cool، Heat، Fan، Auto) را درست اجرا کند.
اگر چراغ‌ها چشمک نامنظم داشته باشند یا دستگاه بی‌دلیل خاموش شود، احتمال خرابی برد وجود دارد.
تعمیر برد اینورتر معمولاً گران است؛ برای کولر دست‌دوم این نکته حیاتی است.

۵٫۲ تست سنسورها

سنسورها وظیفه تنظیم دمای اتاق و دستگاه را دارند.
اگر دستگاه:

• زود خاموش شود
• دیر سرمایش بدهد
• یا خطای عملکرد داشته باشد

نشانه خرابی سنسور است و باید اصلاح شود.

فصل ۶: تست نشتی گاز

یکی از مهم‌ترین مشکلات کولرهای دست‌دوم نشتی گاز است.
کارشناس سه قسمت را دقیق بررسی می‌کند:

• اتصالات
• اواپراتور
• کندانسور

اگر دست روی لوله‌ها چرب شد، نشتی قطعی است.

فصل ۷: تشخیص کولرگازی تقلبی – روش‌های کارشناسان حرفه‌ای

۷٫۱ بررسی پلاک دستگاه

کارشناس اصل بودن دستگاه را از روی:

• فونت حک لیزری
• مدل و ظرفیت
• شماره سریال
• کشور سازنده

تشخیص می‌دهد.
اگر پلاک کنده شده باشد یا جای چسب جدید داشته باشد، احتمال تقلبی بودن بسیار زیاد است.

۷٫۲ مقایسه ظاهر دستگاه با مدل اصلی برند

کارشناسان ظاهر پنل، ریموت، ابعاد بدنه، قالب پلاستیک و حتی طراحی خروجی هوا را با مدل اصلی مقایسه می‌کنند.
کوچک‌ترین تفاوت‌ها می‌تواند نشانه مونتاژکارخانه‌ای یا بازسازی غیرمجاز باشد.

۷٫۳ تشخیص کمپرسور تقلبی از روی کد بدنه

کمپرسور اصل:

• نوشته لیزری دارد
• کد حک‌شده واضح دارد

کمپرسورهای تقلبی معمولاً برچسب چاپی دارند یا نوشته‌هایشان محو است.

۷٫۴ بررسی برد و کیفیت لحیم‌کاری

بردهای تقلبی یا تعمیرشده:

• مسیرهای لحیم‌کاری غیر یکنواخت
• قطعات چینی بی‌کیفیت
• پایه‌های زرد شده یا داغ کرده

دارند.
این نشانه‌ها برای کارشناس کاملاً قابل تشخیص است.

۷٫۵ تست آمپراژ کمپرسور (قطعی‌ترین راه تشخیص اصالت)

کارشناس با آمپرمتر مقدار جریان مصرفی را اندازه‌گیری می‌کند.
اگر آمپر دستگاه با آمپری که روی پلاک نوشته شده تفاوت زیادی داشته باشد:

• کمپرسور یا تقلبی است
• یا دستگاه بازسازی شده
• یا برد غیر اصلی روی آن نصب شده است

این تست در ۸۰٪ موارد حقیقت را مشخص می‌کند.

۷٫۶ تست کارکرد دستگاه

کولرگازی‌هایی که به‌صورت تقلبی و با برندهای معتبر در بازار عرضه می‌شوند، کیفیت و عملکرد نمونه اصلی را ندارند. کارشناسان حرفه‌ای با بررسی کارکرد واقعی، ظاهر و اجزای داخلی دستگاه به‌راحتی می‌توانند اصالت آن‌ها را تشخیص دهند.

 فصل ۸: نکات نهایی قبل از خرید

قبل از نهایی‌کردن خرید، مطمئن شوید که:

• دستگاه روشن تست شده باشد
• کمپرسور پس‌زدگی نداشته باشد
• هیچ نشتی گاز وجود نداشته باشد
• پنل و کندانسور ظاهر سالم داشته باشند
• برد و سنسورها بدون خطا کار کنند
• پلاک دستکاری نشده باشد